Açıklama tarzının yetişkinlerin yaşamları üzerindeki etkisi çok büyüktür. Gündelik aksaklıklara tepki olarak depresyon doğurabileceği gibi, büyük bir felaket karşısında esneklik sağlayabilir. Bir insanı yaşamın zevklerine karşı duyarsızlaştırabilir ya da bireyin doya doya yaşamasını sağlayabilir. Kişiyi hedeflerini gerçekleştirmekten alıkoyabilir ya da hedeflerin üzerine çıkması için ona yardımcı olabilir. Diğer insanların onu algılayışını etkileyerek, söz konusu kişinin lehinde ya da aleyhinde çalışmalarına neden olabilir.. Dahası açıklama tarzı insanların bedensel sağlığını etkiler.
Çocukların antenleri, anne-babalarının, özellikle de annelerinin duygusal açıdan yüklü olayların nedenleri konusundaki konuşma tarzlarına sürekli açıktır. Küçük çocukların ilk ve en sık sordukları sorulardan birinin “NEDEN” olması rastlantı değildir. Büyümekle ile ilgili birinci görev, çevredeki dünya, özellikle de toplumsal dünyayla ilgili açıklamalar toplamaktır. Anne ve babaların sabrı tükenip de sonu gelmeyen “Neden?” sorularını yanıtlamayı bırakmalarının ardından, çocuklar aradıkları yanıtları başka biçimde alırlar. Siz kendiliğinizden olaylara açıklama getirirken- ki konuşurken bunu ortalama dakikada bir kez yaparsınız- can kulağı ile sizi dinlerler. Özellikle ters giden bir şeyler olduğunda, yaptığınız açıklamalardaki her bir sözcüğe dikkat ederler. Söylediğiniz şeylerin ayrıntılarını dinlemekle kalmaz, biçimsel özelliklerine de bakarlar. Aktardığınız neden kalıcı mı, geçici mi, özgül mü, yaygın mı, sizin suçunuz mu, bir başkasının suçu mu?
Çocukken annenizin dünya konusunda sizinle konuşma biçiminin, açıklama tarzınız üzerinde belirgin bir etkisi oldu. Bunu yüz çocuğa ve anne babalarına açıklama tarzı anketleri uygulayıp bulduk. Annelerin iyimserlik düzeyiyle çocuklarınki birbirine çok yakındı. Bu erkek hem de kız çocuklar için geçerliydi. Bizi şaşırtan bir bulgu, ne çocukların, ne de annelerin açıklama tarzının babanınkiyle hiçbir biçimde benzer olmamasıydı. Bu da bize, küçük çocukların kendilerine bakan birincil kişinin (genellikle annelerinin) nedenler konusunda söylediklerini dinlediklerini ve annelerinin tarzını benimsediklerini göstermektedir.
ÖĞRENİLMİŞİYİMSERLİK
DR.MARTIN E.P. SELIGMAN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder